- Plaats: Verboekhovenplein, gemeente Schaarbeek
- GPS: 50.8717439, 4.3737214
- Jaar: 2014
- Oppervlakte: 3.725m²
- Ontwerper: Tijdelijke vereniging MSA / NEY & Partners
- Aannemer: Hoofdaannemer: Herbosch-Kiere n.v. Aannemer metaalconstructies: Constructie industrie n.v.
- Bouwheer: Gemeente Schaarbeek (afgevaardigde BH: Renovas)
- Bedrag van de werken: 600.000 euro excl. BTW
Anno 2013 vormt het Verboekhovenplein zowel een belangrijke openbare ruimte voor de wijk als een verkeersknooppunt. De rotonde ligt op het historische verbindingstracé tussen het station van Schaarbeek en het gemeentehuis, in het verlengde van het Koninklijk Tracé, en wordt omgeven door openbare vervoerslijnen en verkeersstraten. Bovendien wordt ze doormidden gesneden door de lager gelegen spoorweg. Het plein dankt overigens zijn bijnaam van ‚Berenkuil’ aan de veiligheidsafrasteringen die hier oorspronkelijk stonden en deden denken aan de „berenkuil” in de zoo van Berlijn.
Beide halvemaanvormige delen langs weerszijden van de spoorweg werden heringericht in 2002 in het kader van het initiatiefwijkprogramma. Het centrale deel van de ruimte moest meer mogelijkheden tot verpozing en ontmoeting bieden. Niettemin blijft het plein sterk onderbenut.
Situation en 2013 © MSA
In 2014 wordt in het kader van het Wijkcontract Navez-Portaels (2008-2012) het plein voort ingericht met de installatie van een stalen voetgangersbrug over de spoorweg. De tijdelijke vereniging MSA-Ney & Partners realiseerde het ontwerp hiervoor. De brug houdt het midden tussen stadsmeubilair, kunstwerk en openbare ruimte en wil de fragmentering van de ruimte verminderen door de breuklijn tussen beide pleindelen tot bindend element te maken. Dit moet de ruimtelijke identiteit van het plein versterken.
Situation en 2014 © MSA
Het Verboekhovenplein is op historische kaarten terug te vinden vanaf 1878, na de aanleg van de spoorlijn tussen het Luxemburg- en het Noordstation. Het plein vormt het vertrekpunt van 7 straten en lanen en de inrichting ervan draagt bij tot de uitstraling van het historisch tracé uit de 19de eeuw tussen het gemeentehuis en het station van Schaarbeek, in het verlengde van het Koninklijk Tracé.
Begin 20ste eeuw worden twee groene zones met bomen aangelegd langs weerszijden van de spoorweggeul. Begin jaren 2000 wordt de plek die ondertussen ernstige tekenen van verwaarlozing en verval vertoont een eerste keer heringericht in het kader van het programma Initiatiefwijk Berenkuil. De nood aan een nieuwe invulling van het plein wordt steeds dringender zodat ten slotte het wijkcontract Navez-Portaels (2008-2012) de Berenkuil mee in zijn programma opneemt.
1930-2012
2012
2014
Verder gaan dan de initiele opgave
Het project voetgangersbrug „Berenkuil” maakt deel uit van het Duurzaam Wijkcontract (DWC) „Navez-Portaels” . Het brugvoorstel van de tijdelijke vereniging MSA/Ney & partners werd gekozen in het kader van een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking, met voorlegging van een schets. Terwijl het basisdossier van het DWC een grote ronde luifel voorzag voor de visuele eenmaking van het plein, overstijgt het voorgestelde ontwerp ieders verwachting door beide zijden van de spoorweg ook functioneel met elkaar te verbinden.
De uitvoering van het project zal meer tijd in beslag nemen dan voorzien in het wijkcontract, wat leidt tot een aantal klachten. Er zullen onder andere maatregelen genomen moeten worden ter beveiliging van de zone rond de voetgangersbrug na de plaatsing ervan.
Het participatieproces wordt gecoördineerd door Renovas, een paracommunale vzw die de duurzame wijkcontracten beheert op het grondgebied van Schaarbeek. Deze opdracht is gefocust op de planning en de eigenlijke inrichtingswerken van het Verboekhovenplein en van andere openbare ruimten van het wijkcontract. Via verschillende participatieformules moeten de bewoners hun wensen kenbaar kunnen maken. Er worden meerdere participatieformules toegepast omdat het gebruik van de openbare ruimte varieert naargelang leeftijd, mobiliteit of gender. Bovendien trekt het Verboekhovenplein een heel verscheiden publiek aan qua gender en naargelang de bezonning van het plein, de dagen en uren in de week of de aan- en afwezigheid van dealers. De wensen van de bewoners zijn: meer veiligheid, een verbinding tussen beide delen van de ruimte die vandaag als een breuklijn ervaren wordt, meer netheid, een vrij zicht op de spoorweg vanaf de zijbruggen (een wens die niet door het project ingewilligd zal worden) en overdekte maar open ruimten die als ontmoetingsplaats en schuilplaats voor de regen kunnen dienen.
Formeel kader | Informeel kader |
Situatie 2012 | |
---|---|
Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking |
Wijkcontract
|
Voorontwerp | |
Selectie door adviescomité |
Bespreking
Werkgroepen |
eindontwerp | |
Stedenbouwkundige vergunning |
|
Inrichting 2014 | |
Werken |